Limonen (D-Limonene) – właściwości i zastosowanie

Limonen - właściwości
Strona główna » Terpeny » Limonen (D-Limonene) – właściwości i zastosowanie
6 maja 2021

Limonen znajdujący się w skórce cytrusów oraz wytwarzany przez gruczoły żywiczne konopi jest obiecującym kandydatem do szerokiego zastosowania leczniczego. Badania skupiające się na jego przeważającej formie chemiczne (d-limonen) wykazały właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, antynowotworowe, a także wspierające funkcjonalność układ krążenia. Terpen ten od lat stosowany jest między innymi jako dodatek do żywności czy aromat zapachowy środków higieny osobistej.

Limonen – cytrusowy terpen

Główna formą chemiczną jest d-limonen, który jest terpenem aromatycznym produkowanym w gruczołach żywicznych kwiatów konopi. Substancja ta posiada charakterystyczny cytrusowy zapach. Aromat nie jest przypadkiem, bowiem limonen znajduje się również w skórce owoców cytrusowych.

W konopiach limonen jest jednym z najczęściej występujących terpenów, zawartość we frakcji olejków eterycznych sięga nawet 16%.1 Szczepem, bogatym w limonen jest Sweet Tooth, odmiana w której stężenie tego terpenu przeważa nad pozostałymi.

Właściwości limonenu

Badacze wykazali, że limonen posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe oraz antystresowe.1 Limonen jest stosowany klinicznie do rozpuszczania kamieni żółciowych, łagodzenia zgagi i refluksu oraz wspomagania perystaltyki jelit.2

Pomimo wielu istotnych właściwości terapeutycznych, warto nadmienić, że aktualnie większość badań przeprowadzono jedynie na zwierzętach, które nie zawsze przekładają się na w takim samym stopniu na ludzi.

Działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające

Nadmierne gromadzenie się wolny rodników prowadzi do stresu oksydacyjnego, który jest przyczyną powstawania stanów zapalnych oraz chorób. Do naturalnych antyoksydantów zaliczają się m.in. witamina E, flawonoidy oraz polifenole – związki, które znajdziemy w ziarnach oraz suszu konopnym.3

Kilka badań wskazuje, że również limonen posiada właściwości przeciwzapalne oraz przeciwutleniające.45 Wnioski jednego z nich sugerują, że działanie potęgowane jest poprzez dodatek chlorku magnezu.6

Właściwości antynowotworowe

Warto zacząć od analizy przypadków osób spożywających wyłącznie owoce i sok cytrusów w stosunku do osób spożywających skórki owoców. Osoby, które spożywały skórki, będące głównym źródłem d-limonenu z pożywienia, cechowały się niższym ryzykiem zachorowalności na raka skóry.7

Badanie na szczurach będące podłożem do dalszej eksploracji wykazało, że limonen podawany równolegle z doksorubicyną (lekiem przeciwnowotworowym) redukuje skutki uboczne leku.8

Kolejne badania na zwierzętach wskazują, że d-limonen wykazuje działanie przeciwzapalne, chemoprewencyjne oraz chemioterapeutyczne w przypadku wielu nowotworów.45

Antynowotworowe właściwości limonenu poddano próbie na 43 kobietach z rakiem piersi, zakwalifikowanych do leczenia operacyjnego. W skutek przyjmowania 2 gram limonenu dziennie przez 2-6 tygodni nastąpiło zmniejszenie ekspresji guza o 22%.9

Działanie antystresowe

Konopie bogate w limonen nie bez przypadku zalecane są między innymi w celu poprawy nastroju. Terpen ten wykorzystuje się w aromaterapii jako środek uspokajający i normalizujący układ nerwowy.

Wnioski z kilku badań na zwierzętach:

  • limonen może być skutecznie wykorzystywany w aromaterapii jako środek przeciwlękowy,10
  • zarówno limonen jak i jego metabolit wątrobowy wykazuje działanie przeciwstresowe ocenione według parametrów behawioralnych i fizjologicznych,11
  • limonen usprawnia pamięć przestrzenną u szczurów narażonych na czynnik stresogenny wynikający z unieruchomienia, według badaczy substancja ta może być skutecznie wykorzystywana w leczeniu dolegliwości neurodegeneracyjnych.12

Badanie na ludziach wykazało, że zapach cytrusów może być pomocny w terapii depresji. Leczeniem objęto 12 pacjentów, u których terapia zapachem cytrusów poprzez stymulację układu węchowego pozwoliła znacznie zredukować ilość stosowanych farmaceutyków. We wnioskach badacze podkreślili, że zapach cytrusów był skuteczniejszy od antydepresanty.13

Zdrowie układu krążenia

Choroby układu krążenia rok w rok zbierają śmiertelne żniwa. Niestety tutaj również póki co można wyciągnąć wstępne wnioski jedynie na podstawie badań na zwierzętach:

  • d-limonen zmniejszył stłuszczenie wątroby, obniżył ilość cholesterolu LDL, zwiększył poziom cholesterolu HDL, a także zredukował stężenie glukozy we krwi na czczo,14
  • udar jest jedną z głównych przyczyn zgonów i niepełnosprawności na świecie, jedno z badań wykazało, że d-limonen zmniejsza skurczowe ciśnienie krwi po przebytym udarze, tym samym badacze wskazali tę substancję jako obiecującego kandydata do leczenia uszkodzeń mózgu.15

Pozostałe właściwości

Potencjał terapeutyczny limonenu jest jeszcze na wczesnym etapie poznania, przez co może nas jeszcze wiele zaskoczyć. Warto tutaj przytoczyć kolejne 3 badania z udziałem zwierząt, które wykazały że:

  • d-limonen hamuje rozwój bakterii, grzybów oraz części pasożytów,[ref]Citrus oil and MgCl2 as antibacterial and anti-inflammatory agents.[/ref]
  • olejek eteryczny z Citrus Aurantium, którego głównym składnikiem jest limonen, wykazuje działanie ochronne żołądka podczas podawania alkoholu oraz leków,16
  • d-limonen może łagodzić astmę oraz alergie.5

Odnosząc się do limonenu zawartego w konopiach, jest to zaledwie jedna z wielu substancji. Konopie zawierają bowiem masę innych terpenów, terpenoidów, kannabinoidów oraz flawonoidów które działają synergicznie.

Zastosowanie limonenu

Limonen poza wykorzystaniem terapeutycznym, znajduje zastosowanie w przemyśle żywieniowym nadając produktom cytrusowy smak, w kosmetologi, środkach czystości, botanice oraz jako rozpuszczalnik.1

Produkty gospodarstwa domowego

Mydła, szampony, perfumy, środki do prania i sprzątania oraz odświeżacze powietrza są produktami, w których często znajdziemy limonen.

Limonen stosowany jest również jako rozpuszczalnik, do odłuszczania metali, czyszczenia elektroniki oraz urządzeń drukarskich.

Środek odstraszający owady

W naturalnym środowisku limonen zapewnia roślinie ochronę, silny aromat tego terpenu skutecznie odstrasza pasożyty i insekty. Właściwości te wykorzystuje się w botanice – wyekstrahowana substancja stosowana jest jako środek owadobójczy oraz odstraszający owady.17

Żywność

Limonen jest popularnym dodatkiem do produktów takich jak napoje czy słodycze. Wykorzystuje się go również jako dodatek do suplementów diety.

Farmakologia

W farmakologii limonen stosuje się w celu przyśpieszenia absorpcji składników leku podawanych drogą przezskórną.18 Na podstawie wcześniej przytoczonych właściwości, substancja ta znajduje wiele zastosowań terapeutycznych. Niestety, aby jednoznacznie określić potencjał limonenu trzeba poczekać na większą ilość badań z udziałem ludzi.

Szczepy konopi bogate w limonen

Każdy szczep konopi różni się zawartością poszczególnych kannabinoidów oraz terpenów. Wynika z tego, że nie istnieje fenotyp rośliny, który byłby idealny do leczenia wszelkich dolegliwości. Do odmian o szczególnie wysokiej zawartości limonenu zaliczają się:

  • Sweet Tooth,
  • Banana OG,
  • Berry White,
  • Cinesx,
  • Do-Si-Dos,
  • Purple Hindu Kush,
  • Strawberry Banana,
  • Tahoe OG,
  • Weeding Cake,
  • White Fire OG.

Zawartość limonenu zależy nie tylko od odmiany, ale również techniki i warunków uprawy, zbioru oraz dalszego procesu przetwarzania, czyli suszenia i przechowywania. Najlepszym sposobem, aby określić dokładną ilość limonenu jest wykonanie badań laboratoryjnych.

Skutki uboczne i przeciwskazania

Popularnie stosowany w produktach spożywczych limonen uważany jest za bezpieczny dla zdrowia. Według specjalistów nie wykazuje toksycznośći nawet przy długotrwałym stosowaniu, nawet do 1 roku.2

W przytoczonym wcześniej badaniu kobiet z rakiem piersi, dawki rzędu 2g na dobę nie wykazały skutków ubocznych.9

Ostrożność należy zachować podczas stosowania limonenu bezpośrednio na skórę. Stosowanie tego związku w kosmetykach może u części osób prowadzić do podrażnień oraz uczulenia.19

Suplementów na bazie limonenu ze względu na brak badań nie powinny stosować kobiet w ciąży i karmiące piersią. Porady lekarskiej przed stosowaniem powinny zasięgnąć również osoby przyjmujące leki, ze względu na możliwe interakcje środków farmakologicznych z limonenem, których nie można wykluczyć ze względu na nieliczne badania na ludziach.

ŹRÓDŁA
  1. Limonene – an overview.[][][]
  2. D-Limonene: safety and clinical applications.[][]
  3. Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health.[]
  4. Limonene suppresses lipopolysaccharide-induced production of nitric oxide, prostaglandin E2, and pro-inflammatory cytokines in RAW 264.7 macrophages.[][]
  5. D-limonene exhibits anti-inflammatory and antioxidant properties in an ulcerative colitis rat model via regulation of iNOS, COX-2, PGE2 and ERK signaling pathways.[][][]
  6. Citrus oil and MgCl2 as antibacterial and anti-inflammatory agents.[]
  7. Citrus peel use is associated with reduced risk of squamous cell carcinoma of the skin.[]
  8. D-limonene suppresses doxorubicin-induced oxidative stress and inflammation via repression of COX-2, iNOS, and NFκB in kidneys of Wistar rats.[]
  9. Human breast tissue disposition and bioactivity of limonene in women with early stage breast cancer.[][]
  10. Anxiolytic-like activity and GC-MS analysis of (R)-(+)-limonene fragrance, a natural compound found in foods and plants.[]
  11. Anti-stress effects of d-limonene and its metabolite perillyl alcohol.[]
  12. Effects of Limonene on Chronic Restraint Stress-Induced Memory Impairment and Anxiety in Male Rats.[]
  13. Effects of citrus fragrance on immune function and depressive states.[]
  14. Preventive and ameliorating effects of citrus D-limonene on dyslipidemia and hyperglycemia in mice with high-fat diet-induced obesity.[]
  15. Protective effects of D-Limonene against transient cerebral ischemia in stroke-prone spontaneously hypertensive rats.[]
  16. Effects of limonene and essential oil from Citrus aurantium on gastric mucosa: role of prostaglandins and gastric mucus secretion.[]
  17. Federal Register / Vol. 81, No. 76 / Wednesday, April 20, 2016 / Notices.[]
  18. Effects and Usage of a Citrus Compound, Limonene.[]
  19. Safety evaluation and risk assessment of d-Limonene.[]

Najnowsze artykuły

Jak zrobić masło konopne?

Jak zrobić masło konopne?

Masło konopne to główny składnik legendarnych „magicznych ciasteczek”. Jego przygotowanie wymaga odrobiny wolnego...

Artykuły, którego mogą Cię zainteresować …

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *