Czym są Terpeny / Terpenoidy i jak działają?

Terpeny i terponoidy konopne
Strona główna » Terpeny » Czym są Terpeny / Terpenoidy i jak działają?
6 maja 2021

Przez dekady terpeny oraz terpenoidy uważano za nieistotne związki odpowiedzialne jedynie za zapach roślin, owoców i warzyw. Wraz z rozwojem badań nad tym zagadnieniem dowiadujemy się o nich coraz więcej. Terpeny – zawarte również w konopiach – mogą przynosić wiele korzyści zdrowotnych a do tego działają synergicznie z kannabinoidami potęgując efekty terapeutyczne.

Czym są terpeny?

Terpeny są substancjami występującymi w roślinach, przyprawach i owocach. W konopiach znajduje się ponad 100 terpenów oraz terpenoidów, które odpowiadają w dużej mierze za zapach konopi oraz jej właściwości. Towarzyszące im kannabinoidy, flawonoidy oraz polifenole tworzą unikalne mieszanki o szerokim zastosowaniu medycznym.1

Konopne terpeny są delikatnymi związkami koncentrującymi się w trichomach rośliny. W suszonych, a następnie nieodpowiednio przechowywanych kwiatach konopi związki te ulegają szybkiemu utlenianiu. Wpływ na zawartość terpenów w suszu ma również proces zbioru, najlepsze jest ręczne ścinanie, które w ograniczonym stopniu narusza trichomy.

Konopie o zbliżonym profilu kannabinoidowym, mogą znacznie różnić się działaniem. Badacze wyjaśniają, że za tą różnicą stoją terpeny. Przykładowo kiedy jeden produkt będzie działał energetyzująco, kolejny możne działać usypiająco.

Kluczowe terpeny i terpenoidy znajdujące się w konopiach:

  • pinen,
  • mircen,
  • limonen,
  • linalol,
  • ocymen,
  • terpinolen,
  • kariofilen,
  • humulen.

Różnice między terpenami a terpenoidami oraz ich rodzaje

Terpeny są węglowodorami, terpenoidy natomiast terpenami zwierającymi dodatkową cząsteczkę tlenu. Z chemicznego punkty widzenia mircen będący monoterpenem posiada wzór C10H16, natomiast linalol będący monoternpoidem z dodatkową cząsteczką tlenu posiada wzór C10H18O.

Naukowcy do tej pory zidentyfikowali około 110 terpenów oraz 121 terpenoidów, które dzielą się na kilka grup:2

  • monoterpeny / monoterpenoidy,
  • seskwiterpeny / seskwiterpenoidy,
  • diterpeny / diterpenoidy,
  • triterpeny / triterpenoidy.

Właściwości terpenów i terpenoidów

Zapach konopi jest swoistego rodzaju odciskiem palca, odsłaniając przed koneserami złożony zestaw substancji aromatycznych. Nieco bardziej wprawione nosy już po samym aromacie i smaku mogą wnioskować jakie właściwości posiada dany szczep.

Terpeny / terpenoidy posiadają na tyle szerokie zastosowanie terapeutyczne, że materiału wystarczyłoby na napisanie książki. Poniżej jedynie nakreślimy ich charakterystykę, więcej informacji znajdziesz w artykułach poświęconych danej substancji.3

Mircen

Najmniejszy, a zarazem najpowszechniej występujący terpen w konopiach. Mircen charakteryzuje się ostrym, korzennym aromatem, znajdziemy go również w najbliższym krewniaku konopi, czyli chmielu. Szczepem z przeważającą zawartością mircenu jest Durban Poison.

Właściwości mircenu:

  • przeciwpsychotyczne,
  • przeciwutleniające,
  • przeciwbólowe,
  • przeciwzapalne,
  • uspokajające,
  • przeciwnowotworowe,
  • zwiotczające mięśnie.

Kariofilen

Jedyny znany terpen, który oddziaływuje z układem endokannabinoidowym. Związek ten należy do grupy seskwiterpenów. Odmiana z przeważającą zawartością kariofilenu: Edom.

Właściwości kariofilenu:

  • przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne,
  • ochronne żołądka,
  • przeciwbólowe,
  • przeciwnowotworowe,
  • przeciwproliferacyjne,
  • przeciwzapalne,
  • przeciwdepresyjne i przeciwlękowe,
  • neuroprotekcyjne,
  • przeciwutleniające.

Pinen

Terpen ten nadaje konopiom wyczuwalny zapach lasu sosnowego. Można go znaleźć również w igłach sosny, rozmarynie, koperku, pietruszce oraz skórkach pomarańczy. Odmiana z przeważającą zawartością pinenu jest Kilimanjaro.

Właściwości pinenu:

  • przeciwbakteryjne,
  • przeciwzapalne,
  • antyseptyczne,
  • rozszerzające oskrzela,
  • gastroprotekcyjne

Limonen

Aromat limonenu najtrafniej określa się aromatem cytrusów, poza konopiami znajdziemy je właśnie w tej grupie owoców. Odmiana z przeważającą zawartością limonenu jest Sweet Tooth.

Właściwości limonenu:

  • przeciwbakteryjne,
  • przeciwproliferacyjne,
  • przeciwgrzybicze,
  • przeciwlękowe i przeciwdepresyjne,
  • przeciwskurczowe,
  • immunostymulujące.

Linalol

Linalol charakteryzuje się aromatem lawendy z nutami ostrości. Szacuje się, że terpenoid ten znajduje się w około 200 gatunkach roślin. Odmiana z przeważającą zawartością linalolu jest Do-si-dos.

Właściwości linalolu:

  • przeciwdrgawkowe,
  • przeciwnowotworowe,
  • przeciwbólowe,
  • uspokajające,
  • przeciwlękowe,
  • przeciwpsychotyczne,

Terpineol

Terpineol posiada leśne, świeże, ziemiste nuty zapachowe. W wysokim stężeniu występuje najczęściej w szczepach o dużej zawartości pinenu. Terpenoid ten znajdziemy również w bzach, igłach sosny, kwiatach lipy oraz soku z eukaliptusa. Odmiana z przeważającą zawartością terpineolu jest Jack Herer.

Właściwości terpineolu:

  • antyoksydacyjne,
  • rozluźniające,
  • antybiotykowe.

Ocymen

Ocymen jest złożonym zapachowo terpenem składającym się z nut drzewiastych, cytrusowych oraz ziołowych. Znajdziemy go w mango, mięcie, pieprzu, oregano, bazyli, storyczkach oraz chmielu. Odmianą z wysoką zawartością ocymenu jest Strawberry Cough.

Właściwości ocymenu:

  • przeciwgrzybicze.

Humulen

Humulen charakteryzuje się ziemistymi, drzewnymi oraz korzennymi nutami zapachowymi. Terpen ten znajdziemy między innymi w szyszkach chmielu, które nadają piwom wyraźny chmielowy smak. Szczepem bogatym w humulen jest Gelato.

Właściwości humulenu:

  • przeciwbakteryjne.
  • przeciwnowotworowe,
  • przeciwzapalne.

Pozostałe

Spośród najczęściej występujących terpenów konopnych warto wyróżnić:

  • 10-epi-γ-eudesmol – skuteczny przeciwko rozmnażaniu się komórek czerniaka,
  • β-eudesmol – działanie przeciwhepatotoksyczne, przeciwangiogenne i przeciwnowotworowe,
  • α-eudesmol – stymuluje apoptazę, czyli eliminacja nieprawidłowych bądź uszkodzonych komórek organizmu.
  • bulnesol – właściwości przeciwkaszlowe oraz wykrztuśne,
  • α-bisabolol – stymuluje apoptazę komórek nowotworowych,
  • gwajol – właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwbólowe.

Terpeny i terpenoidy w synergii z kannabinoidami

Konopie podobnie jak inne zioła składają się z wielu składników. W przypadku tej rośliny głównymi związkami leczniczymi są kannabinoidy. Istotną rolę odgrywają jednak również terpeny, które działają synergicznie – zwiększając efekt terapeutyczny.

Terpeny oraz terpenoidy są substancjami drugorzędnymi przykuwającymi coraz większą uwagę badaczy, które działają synergicznie z kannabinoidami oraz redukują zakres skutków ubocznych, w tym:4

  • zmniejszenie lęku wynikającego z wysokiej dawki THC,
  • zwiększenie aktywności korowej,
  • niwelowanie patogenów układu oddechowego,
  • działanie przeciwzapalne.

Synergiczne działanie biochemicznej machiny konopi dotyczy nie tylko związku kannabinoidów z terpenami, ale również flawonoidami, glikozydami flawonoidowymi oraz polifenolami. Efekt otoczenia, w którym substancja nieaktywna zwiększa potencjał substancji aktywnej badacze określają równaniem 1 + 0 > 1.

Energetyzujący bądź kanapowy haj zależy od terpenów?

Naukowcy odkrywając tajemnice konopi odsuwają podział Sativa – Indica, który przez lata uważano za czynnik determinujący rodzaju konopnego haju. Wysnuto natomiast tezę, że haj może być zależny od stężenia mircenu.

Twierdzenie to wysnuto na podstawie analizy materiału próbek zawierających różne zawartości mircenu. Próbki w których zawartość mircenu była wyższa niż 0,5% powodowały „kanapowy” haj, materiał, w którym ilość mircenu była niższa niż 0,5% działały bardziej energetyzująco.

Zastosowanie terpenów

Właściwości terapeutyczne terpenów to nie wszystko co oferują. Związki te są substancjami o silnym aromacie, co przyczyniło się do ich popularnego zastosowania w produktach kosmetycznych, higieny osobistej oraz środków gospodarstwa domowego.

Roślinne terpeny w naturalnym środowisku pełnią również rolę „odstraszacza” chroniącego przed szkodnikami oraz wabika dla pożytecznych owadów niezbędnych w procesie zapylania. W botanice właściwości te wykorzystuje się produkując środki ochrony roślin. Każdy terpen ma nieco inne zastosowanie pozamedyczne, przykładowo limonen stosuję się również jako rozpuszczalnik.5

Zawartość terpenów w produktach konopnych

Zawartość terpenów w przetworzonym produkcie konopnym odbiega od ich zawartości w żywej roślinie. W olejku cześć terpenów może ulegać przemianom chemicznym w wyniku procesu ekstrakcji, w suszu zaś zależy głównie od metody zbioru, suszenia oraz przechowywania.

Zawartość terpenów oraz terpenoidów zależy od:

  • chemotypu konopi,
  • pogody oraz mikroklimatu,
  • warunków oraz pory uprawy,
  • rozwoju rośliny,
  • zbioru oraz dalszej obróbki kwiatów,
  • sposobu przechowywania.

Wszystkie produkty konopne – olejek, susz, hasz, pasta – powinny być chronione przed promieniowaniem UV i tlenem atmosferycznym. Proces przechowywania jest ważny nie tylko ze względu na degradacje cennych składników, ale również możliwe przekształcenie terpenów w alergeny. 67

Nowoczesne technologie laboratoryjne pozwalają na określenie zawartości terpenów w produkcie przy pomocy chromatografii cieczowej bądź gazowej. Biorąc pod uwagę istotne właściwości wspierające działanie kannabinoidów, warto wybierać produkty od sprzedawców, którzy udostępniają takowe badania.

Stosowanie terpenów

Terpeny można stosować jako wyizolowane pojedyncze substancje, ich mieszanki bądź wraz z kannabinoidami oraz pozostałymi naturalnymi substancjami konopi. Metody stosowania można podzielić na spożywanie doustne, inhalację oraz naskórne w formie kosmetyków

Inhalacja

Terpeny wdychane w formie oparów do płuc bardzo szybko przedostają się do krwiobiegu. Należy pamiętać, że są to delikatne związki, które łatwo ulegają utlenianiu pod wpływem zbyt wysokiej temperatury.

Inhalacje warto przeprowadzać przy użyciu waporyzatora, z szerokim zakresem kontroli temperatury. Każdy terpen posiada inną temperaturę parowania, odpowiednie ustawienie waporyzatora pozwala na wydobycie konkretnych związków.

Temperatura parowania:8

  • beta-kariofilen – 118 stopni Celsjusza,
  • alfa-pinen – 156 stopni Celsjusza,
  • beta-pinen – 165 stopni Celsjusza,
  • mircen – 165 stopni Celsjusza,
  • delta-3-karen – 168 stopni Celsjusza,
  • limonen – 176 stopni Celsjusza,
  • terpinolen – 185 stopni Celsjusza,
  • linalol – 197 stopni Celsjusza.

Na przykładzie wapowania suszu konopnego CBD, aby wydobyć jak najwięcej terpenów unikając ich spalania, warto zacząć inhalację od około 120 stopni. Następnie zwiększać temperaturę o 10 stopni co kilka wdechów doprowadzając do parowania kolejnych związków.

Doustnie

W przypadku produktów stosowanych doustnie należy zwracać szczególną uwagę na skład jeśli zależy nam na zawartości terpenów. Naturalnie w kwiatach konopi znajduje się forma kwasowa kannabidiolu (CBDA). W procesie dekarboksylacji suszu konopi, który wymaga poddania materiału na działanie temperatury, związek ten konwertuje do CBD posiadającym szersze zastosowane lecznicze. Użycie zbyt wysokiej temperatury może jednak prowadzić do utlenienia znacznej części terpenów.

Aplikacja naskórna

Terpeny wykorzystywane są często w kosmetykach. Jest to również najbezpieczniejsza forma stosowania naskórnego. Olejki eteryczne o wysokiej koncentracji terpenów nierozcieńczone mogą wywoływać podrażnienia oraz uczelnia.

ŹRÓDŁA
  1. Chemistry and Analysis of Phytocannabinoids and Other Cannabis Constituents.[]
  2. Terpenes/Terpenoids in Cannabis: Are They Important?[]
  3. Terpenes/Terpenoids in Cannabis: Are They Important?[]
  4. Cannabis and Cannabis Extracts: Greater Than the Sum of Their Parts?[]
  5. Limonene – an overview.[]
  6. Air oxidation of d-limonene (the citrus solvent) creates potent allergens.[]
  7. Oxidized limonene and oxidized linalool – concomitant contact allergy to common fragrance terpenes.[]
  8. Marihuana i Medycyna, praktyczny przewodnik po świecie medycznej marihuany, Michael Backes, strona 98.[]

Najnowsze artykuły

Jak zrobić masło konopne?

Jak zrobić masło konopne?

Masło konopne to główny składnik legendarnych „magicznych ciasteczek”. Jego przygotowanie wymaga odrobiny wolnego...

Artykuły, którego mogą Cię zainteresować …

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *