Czym jest i jak działa układ endokannabinoidowy?

Układ endokannabinoidowy
Strona główna » Kannabinoidy » Czym jest i jak działa układ endokannabinoidowy?
9 kwietnia 2021

Układ endokannabinoidowy składa się z receptorów rozmieszczonych w licznych obszarach naszego organizmu. Do ich aktywacji niezbędne są kannabinoidy – substancje endogenne produkowane przez organizm bądź dostarczane z zewnątrz w formie fitokannabinoidów lub produktów syntetycznych.

Czym jest układ endokannabinoidowy?

Układ endokannabinoidowy został odkryty stosunkowo nie dawno. Potym jak w 1964 roku zidentyfikowano Delta-9-tetrahydrokannabinol (THC), zaczęto identyfikować kolejne kannabinoidy oraz receptory, które są na nie podatne. Do 1993 roku znane były już 2 typy receptorów oraz cały szereg fitokannabinoidów, który naśladują swoim działaniem endokannabinoidy, czyli związki naturalnie wytwarzane przez organizm.

Funkcje układu endokannabinoidowego

Rozmieszczenie receptorów endokannabinoidowych w licznych obszarach organizmu wpływa na regulację z ich pośrednictwem wielu procesów życiowych. Układ ten odpowiedzialny jest za:1

  • łaknienie,
  • metabolizm,
  • nastrój,
  • odczuwanie bólu,
  • uczenie się i pamięć,
  • efektywny sen,
  • budowanie i regenerację mięśni,
  • układ rozrodczy,
  • zdrowie skóry i stawów,
  • układ odpornościowy.

Układ endokannabinoidowy odpowiada za utrzymanie homeostazy – kiedy jakiś czynnik (np. ból, uraz, stan zapalny) ją zaburza, układ się uruchamia, aby pomóc organizmowi odzyskać pełnie funkcjonalności.

Jak działa układ endokannabinoidowy?

Układ endokannabinoidowy składa się z trzech elementów: receptorów, kannabinoidów oraz enzymów. Naturalnie, aby aktywować pracę receptora oraz zapoczątkować proces za który odpowiada, organizm musi wyprodukować odpowiednią substancją chemiczną.

Receptory da się nieco „oszukać” – porównać je można do zamka, do którego pasuje kilka kluczy. W układzie endokannabinoidowym takimi kluczami są fitokannabinoidy. Układ ten nie jest wyjątkiem, podobnie działają w naszym organizmie receptory opioidowe, które są stymulowane przetworami z maku.

Receptory endokannabinoidowy CB1 oraz CB2

W naszym ciele rozmieszczone są dwa typy receptorów endokannabinoidowych CB1 oraz CB2 (badacze snują nieśmiałe tezy, że może być ich jednak więcej).

Receptory CB1 umiejscowione są w:2

  • mózgu,
  • układzie nerwowym,
  • układzie sercowo-naczyniowym,
  • układzie rozrodczym,
  • przewodzie pokarmowym,
  • mięśniach szkieletowych,

Receptory CB2 występuje głównie w komórkach układu odpornościowego:3

  • węzłach chłonnych,
  • śledzionie,
  • grasicy,
  • migdałkach,
  • krwi,
  • szpiku kostnym,
  • trzustce.

Endokannabinoidy

Endokannabinoidy jak sama nazwa wskazuje, są substancjami endogennymi, czyli naturalnie wytwarzanymi przez nasz organizm. Pierwszy wyizolowany kannabinoid endogenny nosi nazwę anandamid (pełna nazwa chemiczna: etanoloamid arachidonylu), w skrócie AEA. Po kilku latach odkryto kolejne substancje endogenne: 2-AG, PEA, OEA, NAE.

Fitokannabinoidy

Fitokannabinoidy są odpowiednimi endogennych kannabinoidów, które skutecznie naśladują ich działanie. Wiedza w tej kwestii prężnie się rozwija, szacuje się, że konopie zawierają około 540 związków chemicznych, w ponad 90 kannabinoidów. 4

Do najpopularniejszych należą:5

  • THC – właściwości przeciwbólowe oraz przeciwutleniające,
  • CBD – działanie przeciwzapalne, antykonwulsyjne, przeciwlękowe, antynowotworowe oraz redukujące skutki uboczne konwencjonalnego leczenia nowotworów,
  • CBG – właściwości antynowotworowe oraz przeciwbólowe,
  • CBC – działanie przeciwzapalne oraz antydepresyjne,
  • CBN – właściwości antykonwulsyjne, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne,

Kannabinoidy syntetyczne

Kannabinoidy tego typu pozyskuje się w wyniku syntezy laboratoryjnej. Ich zaletą jest pełna kontrola nad procesem produkcji, dzięki czemu finalny produkt spełnia wcześniej ustalone kryteria. Wadą jest możliwa obecność katalizatorów użytych do syntezy, które mogą być szkodliwe dla zdrowia.

Enzymy

Enzymy odpowiedzialne są za syntezę oraz rozkładanie endokannabinoidów, po tym tak spełnią swoje zadanie w układzie.

Przeczytaj: CBD (kannabidiol) – właściwości i działanie.

Inne rośliny i substancje współpracujące z układem endokannabinoidowym

Do niedawna uważano, że kannabinoidy zawarte w konopiach są jedynymi roślinnymi związkami wpływającymi na pracę układu endokannabinoidowego. Wraz z rozwojem wiedzy, odkryto, że również składniki innych roślin wpływają pośrednio lub bezpośrednio na prace układu endokannabinoidowego.

Kava Kava

W tłumaczeniu pieprz metystynowy, nazywany również „pieprzem mistyczny”, w korzeniu rośliny znajdują się kawalaktony związane z aktywnością receptora GABA-ergicznych wpływając na lęk oraz napięcie mięśniowe. Badania wskazują, że główny składnik kawalaktonów w tej roślinie – jangonina – wykazuje istotną aktywność wiązania z receptorem typu CB1.

Wątrobowiec

Perrottetynen zawarty w wątrobowcu japońskim (Radula perrottetii) jest strukturalnym analogiem THC, który badacze nazwali kannabinoidem bibenzylowym.6

Korzeń maca

N-benzyloamid, składnik peruwiańskiego korzenia maca powiązano w jednym z badań z hamowaniem hydrolazy amidów kwasów tłuszczowych (FAAH), który blokuje receptory endokannabinoidowe w mózgu i rozkład endokannabinoidów oraz hamowaniem wychwytu komórkowego anandamidu.7

Ostre przyprawy

Papryczka chili, imbir, czarny pieprz oraz kurkuma zawierają związki działające jako agonista TRPV1 – łączą się z receptorem generując jego reakcję. Receptor ten pełni istotną rolę w powstawaniu i przewodzeniu bodźców bólowych co wzbudza zainteresowanie badaczy szczególnie w kontekście zwalczania opornego bólu.8

Kocanka

Kocanka (Helichrysum umbraculigerum) produkuje w nadziemnych częściach kannabigerol (CBG) oraz kwas kannabigerolowy (CBGA). Kannabigerol występuje również w konopiach, w których pełni rolę prekursora THC, CBD oraz CBC. Wstępne badania wykazały, że CBG posiada właściwości przeciwzapalne oraz antynowotworowe.9

Beta-karofilen

Związek z grupy terpenoidów o działaniu przeciwzapalnym, który podobnie jak niektóre kannabinoidy wiąże się z receptorem CB2. Według badań aktywacja receptora CB2 może być pomocna w leczeniu zapalenia, bólu, miażdżycy oraz osteoporozy.

Beta-kariofilen jest jednym z głównych terpenoidów występujących w konopiach, znajdziemy go również w wielu innych roślinach m.in.: czarnym pieprzu, melisie, goździkach, chmielu oraz olejku eterycznym Copaiba.10

Jeżówka

Jeżówka (Echinacea spp) zawiera alkamidy, które stosowane są celu wzmocnienia odporności oraz zapobiegania infekcjom. Struktura chemiczna tych związków przypomina strukturę AEA oraz 2-AG – wcześniej wspominanych kannabinoidów endogennych.11

Według badaczy główny składnik jeżówki – nienasycone lipidy N-alkiloamidowe – działanie przeciwzapalne oraz immunomodulujące wykazują poprzez aktywację receptora kannabinoidowego typu 2 (CB2).12

Kamferol

Związek organiczny należący do grupy flawonoidów, występuje w kłączach rośliny Galangal Kencur (Kaempferia galanga), a także bliżej nam znanych owocach jak: jabłka czy jeżyny. Badanie in vitro wykazało, że wysokie spożycie kamferolu w diecie może zwiększać poziom endogennego kannabinoidu AEA w surowicy.13

Podsumowanie

Układ endokannabinoidowy reguluje liczne procesy zachodzące w naszym organizmie, bez którego nie bylibyśmy w stanie funkcjonować. Poznanie jego działania pozwala na dobranie skuteczniejszej terapii dla pacjentów, którzy często nie znajdują pomocy w medycynie tradycyjnej.

Za pośrednictwem fitokannabinoidów możliwe jest zarówno leczenie jak i jego wspomaganie nawet ciężkich przypadłości – przykładowo redukcja napadów padaczkowych czy złagodzenie objawów nowotworów.

Nadzieją na skuteczniejsze leczenie z użyciem tej konopi napawa liberalizacja prawa przez wiodące rządy oraz rosnące zainteresowanie środowiska medycznego.

ŹRÓDŁA
  1. Cannabinoid Receptors and the Endocannabinoid System: Signaling and Function in the Central Nervous System.[]
  2. Cannabinoid Receptors and the Endocannabinoid System: Signaling and Function in the Central Nervous System.[]
  3. Chemistry, Metabolism, and Toxicology of Cannabis: Clinical Implications.[]
  4. Cannabis (Marijuana) and Cannabinoids: What You Need To Know.[]
  5. Marihuana Leczy, Bogdan Jot, strona 15.[]
  6. Bibenzyl cannabinoid and bisbibenzyl derivative from the liverwort Radula perrottetii.[]
  7. Identification of Endocannabinoid System-Modulating N-Alkylamides from Heliopsis helianthoides var. scabra and Lepidium meyenii.[]
  8. Role of Transient Receptor Potential Vanilloid 1 in Inflammation and Autoimmune Diseases.[]
  9. Chapter 99 – Potential Medical Uses of Cannabigerol: A Brief Overview.[]
  10. Beta-caryophyllene is a dietary cannabinoid.[]
  11. Echinacea alkylamides modulate TNF-α gene expression via cannabinoid receptor CB2 and multiple signal transduction pathways.[]
  12. Synergistic immunomopharmacological effects of N-alkylamides in Echinacea purpurea herbal extracts.[]
  13. Inhibition of fatty acid amide hydrolase by kaempferol and related naturally occurring flavonoids.[]

Najnowsze artykuły

Jak zrobić masło konopne?

Jak zrobić masło konopne?

Masło konopne to główny składnik legendarnych „magicznych ciasteczek”. Jego przygotowanie wymaga odrobiny wolnego...

Artykuły, którego mogą Cię zainteresować …

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *